Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (GKRY), Cebelitarık bayraklı gemiyle Türkiye’nin Akdeniz’deki kıta sahanlığını ihlal teşebbüsü engellendi.
5 Ağustos’ta Rum Yönetimi yayımladığı yasadışı bir seyir ikaz duyurusuyla (NAVTEX) Cebelitarık bayraklı geminin “EMC” sualtı fiberoptik kablo projesinde yürüteceği deniz bilimsel araştırma faaliyetleri için Türk kıta sahanlığını da kapsayan bir alan yayımladı. Ancak; Rum tarafının bu oldubitti girişimi Türkiye tarafından süratle boşa çıkarıldı.
Türk Deniz Kuvvetleri, bölgeye süratle Donanma unsurlarını yönlendirirken bir deniz karakol uçağı da “Fugro Gauss” adlı gemiyi, Türkiye’nin rızası olmadan Türk kıta sahanlığında bilimsel faaliyet yürütemeyeceği konusunda uyardı. Eşzamanlı olarak, Rum tarafının hukuk dışı NAVTEX’inin geçersiz olduğu ilan edildi. Temmuz ayında Yunanistan’ın benzeri bir oldubitti girişimi Kerpe açıklarında Türk donanmasınca önlenmişti.
Türkiye uyardı: “Oldubitti çabaları ne sahada ne hukuken hiçbir sonuç doğurmayacak”
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı’ndan diplomatik kaynaklar; söz konusu fiberoptik kablo projesi ile (Yunanistan ve Güney Kıbrıs arasındaki) “Great Sea” elektrik enterkoneksiyon projelerinin birbirinden farklı olduğunu vurgularken, her iki projenin de aynı hukukî prosedüre bağlı olduğuna dikkat çekti. Kaynaklar; 18 Mart 2020’de Birleşmiş Milletler’e kaydettirilen Türk kıta sahanlığından geçecek her türlü proje için uluslararası deniz hukuku uyarınca kıyı devleti olan Türkiye’nin onayının alınması gerektiğini belirtti. Kaynaklar; proje sahibi Alman şirketin, bayrak ülkesinin bağlı bulunduğu Birleşik Krallık’ın ve bilfiil geminin işbirliği içinde davrandığının altını çizerek, Rum tarafının herkesçe bilinen oldubitti çabalarının ne sahada ne hukuken hiçbir sonuç doğurmayacağını anlaması gerektiğini vurguladılar.
Diplomatik prosedürler takip edilmeli
2024 yılında “Blue Raman” adlı ve Türk kıta sahanlığından geçen fiberoptik projesi gerekli diplomatik prosedürlerin takip edilmesi neticesiyle Türkiye’nin de onaylamasıyla başarıyla sonuçlanmıştı. Yunanistan’ın benzeri prosedürleri tâkip etmekten kaçınması nedeniyle Girit ve Kıbrıs adaları arasına döşenmesi planlanan “Great Sea” enterkoneksiyon hattı ise Türkiye’nin kararlı duruşu nedeniyle sonuçsuz kalmıştı.
Ekonomik fizibilite de önemli
Uzmanlar; bu tür sualtı projelerinde uluslararası hukuka riayet kadar ekonomik fizibilitenin de önemli olduğuna dikkat çekerken, kağıt üzerinde görünen, ancak alternatiflerine oranla yüklü bütçeler gerektiren projelerin işbirliği değil gerginlik doğurduğuna işaret ediyor.
